Festiwal Skrzyżowanie Kultur w Warszawie

W drugiej połowie września czeka nas wielkie święto muzyki świata. Warszawę odwiedzą gwiazdy world music, m.in. Vieux Farka Touré, Tamikrest i Sara Correia. To już 19. edycja święta wielokulturowości – po raz kolejny w Teatrze Dramatycznym im. G. Holoubka, w dn. 15-17 września. Festiwal jest doskonałą okazją do zapoznania się z niespotykaną harmonią i niezwykłymi dźwiękami. Na jego uczestników w ciągu dnia czekają warsztaty i panele dyskusyjne, a wieczorami – koncerty. Do Warszawy przyjadą artyści z Armenii, Gruzji, Turcji, Mali, Algierii, Nigru, Francji, Portugalii oraz Kuby.

Festiwal zainauguruje A.G.A Trio. Nazwa pochodzi od pierwszych liter krajów, z których pochodzą artyści. Zespół tworzą młody wirtuoz duduku Arsen Petrosyan (Armenia), gruziński akordeonista Mikail Yakut (Gruzja) i multiinstrumentalista Deniz Mahir Kartal (tureckiej Anatolia). Poprzez muzykę łączą i ukazują wspólne dziedzictwo kultury Kaukazu Południowego i Anatolii, mimo historycznych zaszłości. Kolejny piątkowy występ to chór Iberi – nazwa pochodzi od starożytnej nazwy regionu dzisiejszej Gruzji. Zespół specjalizuje się w tradycyjnym polifonicznym śpiewie, niespotykanym w sąsiednich krajach – w 2008 roku praktyka ta została wpisana na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Chór założył w 2012 roku Bidzina „Buba” Murgulia – były zawodnik rugby, który od dziecka śpiewał tradycyjną polifonię. Wielogłosowy śpiew pojawia się zarówno w pieśniach tradycyjnych, jak i liturgicznych. Gruzini dorastają w otoczeniu wielogłosowego, trzy lub czterogłosowego śpiewu, który pojawia się zarówno w pieśniach tradycyjnych jak i liturgicznych.

Drugi, afrykański dzień festiwalu, 16 września, otworzy Vieux Farka Touré, nazywany „Saharyjskim Hendrixem”. Przez lata poszukiwał własnego stylu, łącząc gitarową muzykę z Mali z jazzem, popem czy rockiem. Dziś składa hołd dla twórczości swojego ojca (Ali Farka Touré) w solowej płycie Les Racines, wracając w niej także do tradycyjnej muzyki królestwa Songhai i łącząc się z „pustynnym bluesem”. Vieux jako syn jednego z najsłynniejszych afrykańskich muzyków zdawał sobie sprawę z ciążących na nim oczekiwań. Dzięki swojej ciężkiej pracy może pochwalić się wieloma sukcesami, m.in. wystąpił obok Shakiry i Alicii Keys podczas ceremonii otwarcia Mistrzostw Świata FIFA 2010 w RPA. Jako drugi wystąpi zespół Tamikrest, co w języku tamasheq oznacza „połączenie” – członkowie pochodzą z Francji, Algierii, Nigru i Mali. Muzyczna tradycja Tuaregów spotyka się tutaj z domieszką rocka. „The Guardian” określił grupę jako „największą nadzieję saharyjskiego bluesa ostatnich lat”. Przekazują tematy ważne dla współczesnych Tuaregów: tęsknotę za domem, poczucie straty, piękno pustyni, a przede wszystkim potrzebę przebudzenia, zjednoczenia i przejęcia kontroli nad przyszłością własnego ludu. Płyta Tamotaït (2020), w języku tamasheq oznacza „nadzieję na pozytywną zmianę”.

Trzeciego dnia, 17 września, robimy przystanek w Europie, poznając fado, czyli muzyczny symbol Portugalii. Sara Correia dorastała w rodznie fadistów i już w wieku 13 lat wygrała jeden z najbardziej prestiżowych konkursów – „Grande Noite do Fado“. Jej nagrodą było zaproszenie do śpiewania w legendarnym domu Fado w Lizbonie, Casa de Linhares. Jej głos jest pełen głębi i magnetyzmu. Sara koncertowała już m.in. w Korei, Chile, Maroku, Turcji, na Reunionie i w większości krajów europejskich. Śpiewaczka identyfikuje się z utworem Porque do Fado, który opowiada historię o byciu wybranym przez fado.

Festiwal zwieńczy Emilio Moret, autor wielu przebojowych utworów world music. Jego teksty śpiewali m.in. Niño Rivera, Conjunto Chapotin, Orquesta Cuba i Septeto Nacional. W swojej muzyce oddaje esencję gatunku son – jest to jeden z najpopularniejszych kubańskich gatunków muzycznych na świecie, spopularyzowany przez wydanie płyty i filmu Buena Vista Social Club w 1996 roku. W 1970 Moret dołączył do swojego pierwszego zespołu, orkiestry Central Trabajadores de Cuba; współpracował także Estrellas and Chocolate, Orquestra America, Los Chuki, Tanda de Guaracheros, Septeto Típico de Sones, Septeto Nacional Ignacio Pinheiro, a w 1996 dołączył do Septeto Habanero. Choć artysta rozwijał swoją karierę przez ponad 50 lat, dopiero w tym roku zdecydował się na wydanie solowego albumu. W tym czasie zdążył się dorobić także przydomka El Guapo del Son.

Piątek 15.09.23 r.
g. 19:00, koncerty A.G.A TRIO / Armenia/Turcja/Gruzja Iberi / Gruzja

Sobota 16.09.23 r.
g. 11:00, warsztat Jedwabny bursztyn. Muzyczna podróż z Chin do Polski (warsztaty przeznaczone dla dzieci i młodzieży w wieku 6-16 lat. Dorośli opiekunowie mile widziani.)
g. 16:00, spotkanie autorskie Afronauci. Spotkanie autorskie z Bartkiem Sabelą
g. 18:00, koncerty Vieux Farka Touré, / Mali Tamikrest/Algieria/Niger/Mali/Francja

Niedziela 17.09.23 r.
g. 11:00, warsztat Tajemnice chińskiej herbaty, kaligrafia oraz w co bawią się mali Chińczycy (warsztaty rodzinne, przeznaczone dla dzieci i ich opiekunów)
g. 16:00, spotkanie Wytłumaczyć Portugalię. Rozmowa o współczesnym przekładzie.
g. 18:00, koncerty Sara Correia /Portugalia Emilio Moret /Kuba