AVID Acutus Reference - na premierze systemu Orpheus (wywiad)

Za klika dni premiera słuchawek Orpheus. Jednym z najważniejszych elementów toru audio będzie gramofon AVID Acutus Refernce SP. Jego konstruktor: Conrada Mas, będący też właścicielem firmy AVID uznaje ten model za dzieło prawie skończone... prawie albowiem okazuje się że nawet ideał można nieco poprawić. 

O tym, czy można w nim coś jeszcze poprawić, rozmawiamy z Michałem Gogulskim - polskim dystrybutorem marki AVID. Michał jest jedną z kilku osób w naszym kraju, które chyba bez wahania położyłyby swoją duszę na ciemnej stronie mocy... analogowej płyty. Proszę sobie uświadomić, że prezentowanie odtwarzanej za pomocą gramofomu muzyki z płyty winylowej to nie tylko delikatne opuszczanie ramienia na jej powierzchnię. Transpotr gramofonu do klienta, jego montaż, uruchomienie, prezentacja i oczywiście demontaż systemu to kilka godzin pracy.

Michał bez wątpienia zna markę AVID na wylot i jest osobą, która o tych pięknych gramofonach może nam powiedzieć najwięcej.

INFOAUDIO.PL - Zostawmy proszę na chwilę marketingowe opowieści o tym wspaniałym urządzeniu. Chciałbym Cię prosić o opowiedzenie czytelnikom naszego portalu czegoś więcej o tym urządzeniu. Interesuje mnie to, czego nie przeczytamy w kolorowym folderze, który można dostać u Was w sklepie. Przywieziesz gramofon do Warszawy rozebrany, czy długo trwa jego montaż i dlaczego nie można dostarczyć go w całości?

Michał Gogulski INTRADA - Nie wiem, jak długo będzie trwał montaż, gdy zacznie to robić osoba, która nigdy wcześniej tego nie robiła. Robię to już dosyć szybko i sprawnie, bo zmontowałem i rozmontowałem ich bardzo dużo, więc wydaje mi się, że nie powinno to trwać nie dłużej niż dziesięć minut. Ale myślę, że gdy ktoś robi to pierwszy raz, to zajmie mu to znacznie więcej czasu. Trzeba też wziąć pod uwagę to, że gramofony przyjeżdżają bez ramion, a ustawienie ramienia jest zabawą, która czasami trwa nawet pół godziny.

Dochodzi do tego jeszcze montaż i ustawienie wkładki..

No tak, to kolejne 30 minut, czasem godzina, ale znam sytuacje, że trwa to cały dzień. Jeśli ktoś wie, jak to wszystko ustawić, posiada niezbędne narzędzia i doświadczenie, powinien sobie poradzić

Ale, rozumiem, że jeżeli ktoś przychodzi do ciebie do sklepu i kupuje gramofon – niezależnie od tego, jaki jest to model – to albo pomagasz go składać, albo przechodzi dokładne szkolenie?

Nawet najtańszy model Ingenium wymaga złożenia. Trzeba założyć talerz i wykonać drobne regulacje. Nie ma przy nim większych problemów z paskiem, ale wszystkie gramofony SP mają w dość specyficzny sposób nakładany talerz. Są tam dwa paski, które są już założone od spodu na talerz. Jest tam taki specjalny "dynks", który służy do tego, żeby te paski przytrzymać, gdy zakładamy go na silnik. To jest już bardziej skomplikowana operacja, która dla większości klientów nie wychodzi za pierwszym razem, ani za drugim, ani nawet czasem za piątym. 

A poza tym, po tym jest jeszcze kwestia ustawienia wszystkich odprzężeń gramofonu i ustawienia wysokości zawieszenia. W tym przypadku regulując go, symulujemy obciążenie całego układu napędowego. Upraszczając, dążymy do tego, aby wszystko było ustawione idealnie poziomo: wszystkie trzy zawieszenia muszą być ustawione dokładnie w pozycji horyzontalnej... trzy - po jednym na każdej z nóg.

Dlaczego jest on dostarczany w częściach? 

Cała konstrukcja składa się z dwóch większych elementów: pierwszy to subchasis, które podtrzymuje trzy nogi. Jest ono osadzone na wspólnej, wykrawanej laserowo aluminiowej płycie. Na niej zamontowany jest też silnik. Na to nakładana jest druga część - jest nią talerz osadzony na takim charakterystycznym dla AVID trójkącie. Znajdziemy go we wszystkich konstrukcjach AVID. Jest tam też jeden z najważniejszych elementów całego układu, czyli łożysko, które łączy te dwa duże elementy. Talerz waży około 10 kg kilogramów, a cała konstrukcja to w sumie około 12 kilogramów. Nie przywozi się złożonego łożyska nigdy w całości na gramofonie. Można je bardzo łatwo uszkodzić.

We wszystkich gramofonach AVID elementy nie muszą się docierać, ponieważ wszystko pracuje bez smaru - na sucho, tu nie ma nigdzie oleju. W łożysku użyty jest element w postaci kulki. Materiałem, z którego ją wykonano, to spiekany węglik. Kulka spoczywa na trzpieniu, który dokładnie widać na tym zdjęciu poniżej. Na niej leży łożysko, a w miejscu kontaktu z węglikową kulką zamocowano element wykonany z szafiru. Jest to bardzo twardy materiał, charakteryzuje się dobrymi właściwościami tocznymi, ale jest niestety kruchy. I jakikolwiek mocniejszy wstrząs mógłby spowodować jego uszkodzenie. W momencie, gdy jest on pęknięty, przestaje to dobrze działać, a wymiana jest dosyć kosztowna, kosztuje 700 złotych.

Fragment chasis gramofonu Acutus Reference SP z widocznym na środku głównym elementem łożyska, na którym spoczywa szafirowa kulka łożyska 

Wspomniałeś, że w gramofonie AVID nie jest stosowany żaden smar. Czy w związku z tym gramofon musi się dotrzeć? 

Nie. Jest jeden tylko gramofon, który musimy trochę wcześniej, przed rozpoczęciem słuchania, uruchomić - jest nim Ingenium. A to tylko dlatego, że pasek napędowy dostarczany jest w małej torebce, zwinięty w dwa kółka. Przed instalacją musimy go wyprostować. Siła naciągu tego paska jest mniejsza niż w jakimkolwiek innym gramofonie. Akurat w tym gramofonie jest to dosyć mała siła. I jeśli chcemy uzyskać prawidłową prędkość obrotów i prawidłowe ułożenie, to po prostu na kilka godzin musi on pracować niejako w trybie rozruchu. To jest niezbędny czas, jaki Ingenium potrzebuje do dokładnego ułożenia. Inaczej może być wyczuwalny efektu delikatnego „pływania” dźwięku.

Patrząc na niego nie odnoszę wrażenia, że jest to bardzo rozbudowana konstrukcja. Niektórzy konstruktorzy potrafią znacznie mocniej zadziwić nas tym jak można skomplikować konstrukcję gramofonu. Oczywiście nieco żartuję, ale konstrukcje firmy AVID można bardzo łatwo rozpoznać.

Model Acutus jest historycznie pierwszym gramofonem marki AVID. To było tak, że jego twórca, Conrad Mas, na początku opracował projekt gramofonu, który jest obecnie najwyższym modelem. Potem poprawił tylko kwestie związane z zasilaniem. Jeśli chodzi o konstrukcję, to zostawił ją dokładnie taką jak w pierwotnym projekcie.

Acutus posiada kilka niezaprzeczalnych zalet: jedną z nich jest maksymalnie dobre wytłumienie drgań pochodzących z igły. Generalnie jest to kluczowa sprawa dla wszystkich gramofonów. Większość konstrukcji - a przyjrzałem się, ponad dwustu różnym rozwiązaniom jakie można zobaczyć na rynku - nigdzie nie ma tego problemu rozwiązanego kompleksowo i dobrze. Niektóre firmy smarują łożysko, niektórzy dodają też specjalny olej w mechanizmie ramienia. Tak naprawdę to chodzi o to, aby drgania pochodzące z igły wytłumić możliwie jak najlepiej.

Amplituda tych drgań jest bardzo mała, ale posiada bardzo szeroki zakres - dokładnie ten sam, w którym gra gramofon. Jeśli to drganie będzie się utrzymywać - a w przypadku większości konstrukcji z talerzem akrylowym tak jest - powoduje to, że te drgania utrzymują się na talerzu. Nawet jeśli jest wzmocniony to potrafi lekko rezonować. Igła wówczas przestaje dobrze pracować, cała płyta drży i igła w minimalnym stopniu dodatkowo porusza się na skutek tych drgań.

Czyli można powiedzieć obrazowo, że "podskakuje" i nie jest w stanie czysto odtworzyć wszystkich częstotliwości, ponieważ na to się nakładają wszystkie drgania, które pochodzą z płyty. W przypadku kilku drogich konstrukcji słychać to w postaci czegoś, co ja nazywam "jęczeniem".

Drugim elementem jest łożysko, które - jak już mówiłem zbudowane jest z węglikowej kulki, szafiru i miękkiego, mosiężnego elementu, w którym ten szafir jest zamocowany. Każdą odsłuchiwaną płytę dokręcamy specjalnym dociskiem. W miejscu mocowania łożyska jest twarde zawieszenie, twardy element nie przenosi drgań, miękki mosiądz je pochłania, przenosi je potem na łożysko i przez łożysko rozprowadza na resztę obudowy.

Kształt tego trzpienia jest specjalnie obliczony, dzięki czemu w odpowiedni sposób przenosi te drgania na resztę obudowy: drgania są rozpraszane i zamienią się w energię cieplną. Od trzpienia do ramienia jest super sztywna konstrukcja, której zadaniem jest absolutny brak drgań i maksymalna sztywność elementu, który znajduje się pomiędzy ramieniem a łożyskiem.

To jest klucz rozprowadzania wszystkich drgań. W gramofonach - nawet w najprostszym Ingenium - to jest częściowo konstrukcyjnie zaimplementowane. Znajdziemy tam to samo łożysko i ten sam sposób tłumienia drgań. W gramofonach AVID wszystkie drgania ramienia zamieniane są na drgania pionowe. Każde drganie poziome, które się pojawia, natychmiast zamieniane jest na pionowe, a częstotliwość rezonansowa tego układu Acutus’a wynosi 2.5 Hz.

Teoria mówi, że w najlepszych układach ta wartość lokuje się w granicach 10 Hz. Tutaj, przy 2.5 Hz, drgania układu w pionie nie są w stanie w żaden sposób wpłynąć na pracę igły. Ale granica normy nie jest szkodliwa, ponieważ mamy sztywność na osi ramię – płyta. W momencie, kiedy ono chodzi pionowo, to ten układ cały czas zachowuje się dobrze. Najbardziej szkodliwe jest drganie poziome, czyli de facto to samo, które odtwarza zapisany na winylu sygnał.

Czy możesz się pochwalić i powiedzieć, co znajdziemy w modelu Acutus Reference SP, a czego nie ma w żadnym innym gramofonie?

Konstrukcja od samego początku właściwie nie została zmieniona. Z wyjątkiem zasilacza, gdy pojawiła się kilka lat temu wersja SP. W 2010 roku pojawiły się gramofony z tym oznaczeniem i dotyczy ono nowych zasilaczy do silników. Są one zasilane prądem zmiennym i do nich został opracowany nowy zasilacz. W modelu Reference jest to dość duże urządzenie, ma zamontowany 350 Watowy transformator. Jego zadaniem jest wytwarzać prąd w kształcie idealnie gładkiej sinusoidy. 

Mówiłeś jeszcze, że Conrad eksperymentuje z ramionami.

No tak. To jest informacja, która się pojawi oficjalnie dopiero za jakiś czas. To będą dwa ramiona, ale to będzie "later this year", czyli w drugiej połowie roku. Dlatego nie zobaczymy ich jeszcze na wystawie w Monachium. Uwaga firmy skupia się obecnie na kolumnach Reference i wiem, że zobaczymy je w Monachium. Będą to trzy typy kolumn. Nowe ramiona będą prawdopodobnie bardzo dobre. Conrad uważa, że odlewanie ramion i innych elementów nie ma sensu. Czyli na przykład - wszystkie obudowy silnika i nogi są wytaczane z pełnego materiału. i tak samo będzie z ramieniem. To będzie ramię proste, zrobione z tytanu. O nowych ramionach słyszę od samego początku kiedy sprzedaję gramofony AVID - czyli od 10 lat, jesteśmy już na ostatniej prostej do produkcji. Na razie używamy ramion SME, są one bardzo dokładnie zrobione, produkty SME posiadają dużą powtarzalność. 

Wspomniałeś o napędzie, silniku i zasilaniu SP...

To jest napęd prądu zmiennego. Silnik jest dwudziestoczteropolowy, czyli wykonuje mniej więcej dwa obroty na sekundę. Obrót silnika jest tak płynny, że ten skok jest praktycznie niewyczuwalny. Silnik posiada bardzo duży moment obrotowy i jest to charakterystyczne dla tego gramofonu. Nawet w najtańszym gramofonie wynosi on 15 mNm. To jest więcej niż w jakimkolwiek innym gramofonie na świecie. W modelu Acutus to jest około 140 mNm. Profesjonalna wkrętarka akumulatorowa posiada moment na poziomie 70mNm. Czyli w naszym gramofonie jest to dwa razy więcej. Tylko silnik prądu zmiennego gwarantuje idealnie równomierną pracę.

Po drugie dokładnie okrągły pasek. Ten pasek jest elastyczny i nie przenosi na talerz drgań z napędu. Możemy powiedzieć, że to jest dość normalnie wyglądający gramofon, ale tak naprawdę każdy element tej konstrukcji jest bardzo dokładnie przemyślany. Nigdy w gramofonach AVID nie było czegoś takiego, że wzornictwo decydowało o wyglądzie. Nawet ten chromowany talerz w modelu Acutus jest istotny. Okazało się, że różne materiały, farby nie dają tego, co daje w brzmieniu chrom - chromowany talerz gra po prostu najlepiej. Tylko nogi są elementem, który możemy nazwać ozdobnym.

Conrad Mas nigdy nie robił gramofonu, który miałby być tylko wytworem designera, nie zrobił gramofonu, który miałby coś przypominać. On zrobił własną konstrukcję opartą na trzech nogach.

Już niedługo nieliczna, szczęśliwa grupa osób będzie go mogła zobaczyć i posłuchać go w parze z ponoć najlepiej grającym systemem słuchawkowym na świecie.  

Tak, ... bardzo się cieszę, że nasz piękny gramofon stanie obok systemu Orpheus. Mam nadzieję, że Sennheiser i AVID Acutus Reference SP pokażą razem prawdziwe oblicze muzyki... no i jestem na 100% pewien, że mój gramofon zagra wspaniale.   

Acutus Refernce SP

Najwyższy model spośród siedmiu gramofonów tej firmy. Wszystkie modele oparte są na identycznej konstrukcji łożyska. Eliminuje ono drgania płyty winylowej pochodzące z igły. Pozwala to na bardzo czyste, pozbawione praktycznie zniekształceń, odtwarzanie nagrań. Przemyślna konstrukcja zawieszenia gramofonu czyni go obojętnym na drgania pochodzące od fali dźwiękowej, zazwyczaj powodującej jeszcze większe zniekształcenia niż te, które pochodzą od drgań igły.

Gramofon posiada napędzany prądem zmiennym silnik o wysokim momencie obrotowym. Od modelu Acutus SP różni się tylko mocniejszym zasilaczem, które jest w stanie wytworzyć idealnie stabilny i wolny od zniekształceń prąd.