PMC Twenty5.23 - test

Mamy na rynku kilka firm, których korzenie DNA są "miksem" doświadczeń realizatorów dźwięku, producentów i konstruktorów kolumn. Brytyjska firma Professional Monitor Company powstała w 1991 roku jako wspólny pomysł Petera Thomasa związanego z BBC oraz Adriana Loadera z FWO Bauch.

Tak więc przewidujemy, że jeśli studio nagraniowe jest początkiem pomysłu na stworzenie kolumn i nie są to w założeniu monitory studyjne, zapowiada się ciekawa recenzja. 

Zakup kolumn w takim rozmiarze podyktowany jest najczęściej wielkością pokoju lub ilością dostępnego miejsca tam, gdzie słuchamy muzyki. Czy mimo tego, z tak małego pudła można uzyskać dźwięk, którego oczekujemy po kolumnach w tej cenie? Fizyki oczywiście nie oszukamy. Należy się liczyć z tym, że ograniczenia w przetwarzaniu dolnego pasma będą się pojawiać. Jednak jak udowadnia ta mała kolumienka, można to zrobić z gracją, w czym ogromna zasługa linii transmisyjnej. Przyjrzyjmy się uważniej.

W większości sytuacji - gdy rozmawiamy o małej kolumnie, temat tzw. "dołu" jest zazwyczaj pierwszą z poruszanych kwestii. Sprzedawca, producent i dystrybutor zgodnym chórem próbują przekonać przyszłego właściciela o tym, że w tym modelu, jak w żadnym innym, udało się osiągnąć coś, co do tej pory było niemożliwe. Oczywiście wszyscy zakładają, że nabywcy na wspomnianym "dole" zależy najbardziej.     

Linia transmisyjna 

Uznawana za najdoskonalszą imitację nieskończonej odgrody. Linia transmisyjna jest rozwiązaniem, po które konstruktorzy sięgają stosunkowo rzadko. I prawdopodobnie ta bliskość z ideałem powoduje szereg trudności. Pierwszą z nich jest projekt tunelu, który wymaga obudowy o stosunkowo dużej objętości. A jeśli coś jest duże, to zaczyna być drogie. Drugim ograniczeniem jest całościowy koszt projektu. Wymaga on od konstruktora dużego doświadczenia w budowaniu kolumn, albowiem standardowe procedury projektowe - w przypadku linii transmisyjnych - nie do końca sprawdzają się, zarówno w teorii, jak i w praktyce. Tak więc metodą prób i błędów można dojść do zadowalających efektów, ale prowadząc działalność gospodarczą dążymy zazwyczaj do optymalizowania kosztów, a tu wszystko wskazuje, że linia transmisyjna jest rozwiązaniem dość skomplikowanym, czyli drogim. 

Linia transmisyjna, jest to odpowiednio wąski i długi tunel. Jego długość i szerokość zależą od strojenia na określoną częstotliwość, podobnie jak bass-refleks. Użycie takiego falowodu pozwala uzyskać niskie zniekształcenia oraz rozciągnięcie basu do niższych częstotliwości, niż przy użyciu bass-refleksu. Ceną za to jest dużo większy poziom skomplikowania konstrukcji. Idea jest prosta, ale tylko na papierze: poprzez zastosowanie długiego wytłumionego tunelu uzyskujemy bliskie całkowitemu pochłonięcie energii tylnej strony membrany. Z racji, że nie jest możliwe uzyskanie całkowitego wygaszenia tej energii, dobiera się długość tunelu w taki sposób, aby fala z niego wychodząca była w fazie z tą, która promieniuje z przodu głośnika.

Jeżeli chcemy odwrócić falę o 180º to wtedy tunel musi mieć długość równą ½ długości fali, która nas interesuje. W przypadku dźwięku o częstotliwości 20Hz byłoby to około 8.6m. Jest to wartość, której uzyskanie jest właściwie nieosiągalne. Praktycznie przesuwa się fazę o 60º, co po zsumowaniu wektorowym z falą z membrany nadal pozwala zachować zgodność fazy. W takim wypadku tunel powinien mieć długość 1/6 długości fali, czyli około 2.9 metra.

Historycznie obudowy labiryntowe pojawiają się w 1936 roku. Pierwsza wzmianka pochodzi z opracowania Stromberg-Carlson Co. pt. „Acoustical Labirynth”. Pomysł ten nieco szerzej został opisany w 1965 w artykule A. R. Bailey “A Non-resonant Loudspeaker Enclosure Design” w czasopiśmie Wireless World. Na rynek komercyjny rozwiązanie to zostało wprowadzone przez Johna Wrighta i firmę IMF (później TDL). Od tamtej pory ta ciekawa koncepcja jest podtrzymywana na rynku zestawów głośnikowych, a najbardziej znanymi producentami kolumn tego typu jest brytyjska firma PMC oraz nieistniejący już TDL. 

W testowanym przez nas modelu tunel ma długość 2.4 metra. Biorąc pod uwagę blisko metrową wysokość kolumny, możemy tylko domyślić się kształtu tunelu linii transmisyjnej.

Zwrotnica

Po odkręceniu tylnego panelu ukazuje nam się, zamontowana bezpośrednio na zaciskach głośnikowych, zwrotnica. Wszystkie elementy zamontowane są na estetycznej zielonej płytce drukowanej. Naszą uwagę przykuwają od razu dwie rdzeniowe cewki. Dalej widzimy cztery rezystory cermetowe (dwa równolegle) wykonane przez brytyjską markę Expotus. Całości dopełniają trzy kondensatory MKP francuskiej firmy SCR dobrej klasy. Wszystkie elementy, oprócz lutowania, są również mocowane na gorąco za pomocą kleju redukującego wibracje. Dbałość o szczegóły przejawia się także w zastosowaniu łatwego do rozpięcia złącza pomiędzy zwrotnicą a przewodami głośnikowymi. Audiofile będą kręcić nosem, ale serwisanci podziękują. Zwrotnica jest wykonana solidnie, ale przy tej cenie można oczekiwać lepszych komponentów i w tej sytuacji posługując się cytatem napiszemy: Let's Dance.

Zwrotnica: 1.8 kHz

Na tylnej ściance przykręcono metalową pokrywę z nadrukowaną nazwą modelu oraz terminalami głośnikowymi. Kolumna wygląda bardzo ładnie. Robi bardzo korzystne wrażenie zarówno materiałami, wykończeniem jak i proporcjami. Ogólnie pojmowane wzornictwo nie powinno budzić żadnych zastrzeżeń. Jeśli dodać do tego to, czego nie widać - czyli zamysł konstruktorski całej serii twenty5 otrzymujemy 6 modeli, które z łatwością dopasujemy do naszych potrzeb i możliwości. Otwierając kolumnę z tyłu, widzimy zwrotnicę oraz bezwiednie zastanawiamy się jaki kształt ma tunel. Prostokątny kanał tworzą wklejone płyty z MDF-u, na płaszczyznach widać także wytłumienie akustyczną gąbką falistą. Umieszczona w dolnej części obudowy pokrywa ze zwrotnicą pozwala zobaczyć prześwit wylotu LT w przedniej ściance.

Laminar jest nazwą aerodynamicznego wylotu linii transmisyjnej. Projektantem tego rozwiązania jest Oliver Thomas, który wykorzystał swoje doświadczenie przy projektowaniu samochodów F1. Najkrócej rzecz ujmując, chodzi o zmniejszenie oporów poruszającego się z dość dużą prędkością na wylocie powietrza. Kształt wyrównuje też ciśnienie i zmniejsza "turbulencje", eliminując tym samym szumy powietrza.

Kolce

Pomysł, w jaki rozwiązano ten element, zasługuje na pochwałę. W dolnych częściach każdej obudowy znajdują się gwintowane miejsca na śruby. Przykręcone do nich dwa dość ciężkie, montowane poprzecznie metalowe płaskowniki. Pozwalają one wkręcić kolce od góry. Ergonomiczna nakrętka umożliwia zaś regulację wysokości, a tym samym - wypoziomowanie czterech punktów podparcia. Dzięki powiększonej w ten sposób szerokości, ta bardzo wąska i jednocześnie wysoka kolumna zyskuje lepszą stabilność.       

Odsłuch

Kolumny dotarły do nas jako nowe i pierwszą rzeczą jaką zrobiliśmy było podłączenie ich do sprzętu, zostawienie na kilka dni i oczekiwanie. Zostawiając je tego pierwszego dnia, słyszeliśmy już, że jest w nich potencjał.

Końcówki mocy Emotiva XPA Gen 2 pracują w klasie A. Ich synergia była słyszalna od pierwszych dźwięków. To bardzo energetyczne wzmacniacze i szybko okazało się, że takie właśnie połączenie jest dla nich optymalne.

Przy odsłuchu sięgnęliśmy do dyżurnego zestawu płyt, ale wrażenia były na tyle interesujące, że korzystaliśmy także z innych tytułów. Te, których okładki pokazaliśmy obok, to bardzo poprawnie zrealizowane nagrania, w których muzyka w niezwykle przyjemny sposób spotyka się z dbałością o formę.  

Bas

W kolumnach typu bass-refleks zakres, przy którym kończy się dolne pasmo przenoszenia zestawu, zazwyczaj jest w mniejszym lub większym stopniu zniekształcony. Objawia się to podbiciem lub zapadłością, co zarówno widać na charakterystyce jak i słychać. W tych kolumnach sytuacja wydaje się być zgoła inna: faktycznie, dźwięki na początku pasma przenoszenia są cichsze od pozostałych, ale za to wydają się być pozbawione tak dużych zniekształceń. Bas dalej pozostaje selektywny, jest go tylko nieco mniej.

Powstaje zatem pytanie: czy jedynie duże podłogowe kolumny są w stanie w naturalny i "właściwy" sposób (z audiofilskiego punktu widzenia) ukazać przestrzeń? Przy PMC dołowi brakuje może nieco potęgi, ale mimo to model twenty5.23 potrafi zachować odpowiednią głębię i rozsądny wolumen. Dodając do tego precyzję w obrazowaniu instrumentów, nadając im odpowiednie kontury - źródła stanowią wyraźne punkty w przestrzeni. Przy tak filigranowej obudowie, należy uznać to za konstruktorski sukces, dzięki czemu przyjemny w brzmieniu bas daleki jest od sztuczności.

Warto także zatrzymać się nad jego kontrolą. Każda próba grzebania w dole pasma kończy się dla głośników i konstruktora lepiej lub gorzej. Miłośnikom krótkiego i zwartego basu wydaje się, że najprostsza konstrukcja jest być może najlepszym rozwiązaniem - tu jednak mamy linię transmisyjną, która próbuje bas kreować na większy niż można by oczekiwać - szczególnie gdy spojrzymy na te niezwykle smukłe skrzynki. Nie trzeba dużej wyobraźni aby zobrazować sytuację, w której reprodukowany przez membranę dół pasma oraz jego druga część, tworzona przez jej tył ulatując z pewnym drobnym opóźnieniem tworząc to, co niedelikatnie nazywamy "wleczeniem się". W PMC, ponad 2-metrowy tunel doskonale zdaje egzamin, a konstruktorzy kierując się zasadą złotego środka, osiągnęli na dole pasma to, czego oczekujemy: bas nie denerwuje, nie dominuje, dobrze łączy się z resztą zakresów. 

Średnica

Środek pasma dobrze oddaje barwę zarówno instrumentów jak i najróżniejszych wokali. Określenie "delikatnie po cieplejszej stronie" jest tu najlepsze. W połączeniu z A-klasowym wzmacniaczem było naprawdę fantastycznie. Dominacja rozdzielczości i odpowiedniej dynamiki owocuje realnością. Muzyki słucha się przyjemnie, bez wielkiego zmęczenia. Kolumny, bez względu na poziom głośności, zachowują dobrą równowagę tonalną - co okazuje się bardzo przydatne gdy nie mamy ochoty na głośne słuchanie muzyki wieczorem. 

Góra 

Również góra pasma pokazała klasę w tym zestawieniu. Na utworach takich jak Ride Across The River Dire Straits efekt tworzonej poprzez wyeksponowanie dźwięków dżungli przestrzeni, jest niesamowity. Razem z ciepłym głosem Marka Knopflera mamy świetną ucztę dla uszu. Góra nie popada w ostrość. Postawiono tu na spójność ze średnicą i ta decyzja odwdzięcza się wysoką kulturą grania. Tak jak w przy pozostałych obserwacjach, dominuje rodzaj naturalności i pewnej równowagi, która nie nakazuje wysokim tonom dominować, a jedynie umiejscawia je tam, gdzie być powinny. Ma to duży wpływ na uzupełnienie magii tworzących się zjawisk przestrzennych, których przy tych zestawach nie brakuje.

Przestrzeń

Wrażenia przestrzenne wskazują na bardzo rozsądne zestrojenie całości. Nie ma tu (tak popularnego wśród niektórych producentów) wrażenia „kilometrowej sceny”. Wbrew temu, co Ci ludzie mogą myśleć, każdy dom ma ściany, podłogę i strop - konstruktorzy z PMC doskonale zdają sobie z tego sprawę. Scena mieści się przed słuchaczem i zapewne doskonale odnajdzie się w normalnym pokoju mieszkalnym. Pojawia się naturalne odczucie, jakby ktoś grał z przodu - dokładnie tam, gdzie tego oczekujemy. Rozsądna głębia potęguje to odczucie, serwując nam obraz o wielu planach i jasno określonych miejscach, w których znajdują się źródła. Balans tonalny określiłbym żartobliwie na dżentelmeński: nikt tu nie musi nic udowadniać na siłę. Słuchacz siada, a kolumna robi swoje. Jest równo, spójnie i przy zachowaniu precyzji i szczegółowości, wyczuwalny jest kompromis pomiędzy żyletą a bułą. Warto pamiętać, że poruszamy się w budżecie oscylującym wokół kilkunastu tysięcy złotych. Ze tę kwotę polski dystrybutor proponuje serię zestawów głośnikowych, wśród których nasz opisywany jest jako najbardziej elegancki. PMC, jako Brytyjczyk, dostarczył nam wielu bardzo miłych wrażeń. Przy bardzo subtelnej aparycji zaskakują siłą dźwięku oraz jakością brzmienia. Dla osób chcących przekroczyć magiczny próg audiofilskiego high-endu to propozycja niczym zaproszenie do tańca. W takim razie Let's dance. 

Podsumowanie

Przechodząc do clou testu: kolumny grają tak samo lub znacznie lepiej niż można by się spodziewać. Jedyne, co trzeba przeboleć, to jakiś niedostatek najniższego basu. To zestawy dla kochających przestrzeń i ceniących analityczność i równowagę.

Mały rozmiar tych kolumn stwarza pewne ograniczenia, ale konstruktorzy doskonale sobie poradzili z tym problemem. To zestawy dedykowane jednocześnie audiofilom i ich żonom: dźwięk można uznać za bardzo naturalny, a urodę i wykończenie za nienaganne.

Studyjne naleciałości obrazują się głównie w sferze precyzji i  jeśli ktoś lubi tę przesadną dokładność - powinien być zachwycony. Konstrukcje są wymagające, zarówno wobec amplifikacji jak i innych urządzeń znajdujących się w torze, ale odradzamy tu zbędną przesadę. To zestawy za około 15.000 zł, więc daleko im do cenowej awangardy i na sklepowej półce mieszczą się swobodnie w dziale "dla ludzi". Elektronikę oczywiście warto mieć solidną - niezależnie od tego, co jest do niej podłączone, albowiem to ona jest źródłem dużej części naszego zadowolenia.